Küresel iklim değişikliğiyle mücadelede yenilenebilir enerji kaynaklarına olan ilginin arttığı bir dönemde, küçük modüler reaktörler (SMR’ler) de önemli bir seçenek olarak öne çıkıyor. SMR’ler, geleneksel nükleer reaktörlere göre daha küçük ve daha az maliyetli olmaları nedeniyle, özellikle uzak ve erişilemeyen bölgelerde elektrik üretimi için ideal bir çözüm olarak görülüyor.
Ancak, Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA) tarafından hazırlanan bir rapor, SMR’lerin iklim değişikliğiyle mücadele konusunda rüzgar ve güneş gibi yenilenebilir enerji kaynaklarıyla rekabet edecek ve enerji dönüşümünü sağlayacak bir çözüm olmadığına işaret ediyor.
Rapora göre, SMR’lerin şu ana kadar ticari olarak ve verimli bir biçimde işler hale gelemediği ve bugüne kadar sadece iki SMR’nin çalışır hale gelebildiği görülüyor. Aksine birçok projenin iptal edildiği ve SMR’lerin öne sürülen avantajlarının test edilemediği ifade ediliyor.
Raporda SMR’ler hakkında yapılan analizler şöyle:
- SMR’ler mevcut radyoaktif atık sorununu daha da karmaşıklaştırıyor. SMR’ler, geleneksel reaktörlere kıyasla, 30 kat uzun ömürlü ve 35 kat daha fazla düşük ve orta düzey radyoaktif atık üretiyor. Bu da, uzun vadede radyoaktif atık üretiminin yönetim gereksinimlerini ve bertaraf seçeneklerini daha da zorlaştırıyor.
- Ne şimdi ne de gelecekte, SMR’ler ekonomik olarak rüzgâr ve güneş ile rekabet edecek güce erişemiyor. Nisan 2023 tarihli seviyelendirilmiş maliyet analizinde (ömür boyu maliyet/enerji üretimi), geleneksel nükleer enerji tesislerinde birim enerji başına maliyet 141-221 dolar/MWh; rüzgâr ve güneş için maliyet ise sırasıyla, 24-75 dolar/MWh ve 24-96 dolar/MWh olarak hesaplanıyor. ABD’deki NuScale projesindeki reaktörlerin 2029’a kadar birim enerji maliyetinin 58 dolar/MWh olacağı öngörülüyor. Buna karşılık diğer yenilenebilir enerji çözümlerinde maliyet hem zaman içinde geriliyor hem de NuScale reaktörlerine kıyasla çok düşük seviyede kalıyor.
- SMR’lerin inşaat süreleri uzun, maliyetleri ise yüksek. SMR santrallerinin işletme maliyetleri, geleneksel nükleer reaktörlere kıyasla daha düşük termal verimli olmasından dolayı yüksek, ve birçok reaktör beklenen kârı sağlayamadığı için kapatılıyor. Daha düşük miktarda elektrik üretiminin daha az gelir getireceği ve inşaat maliyetlerinin bunun çok daha üstünde kalacağı da tartışılıyor. Bu ekonomik dezavantaj nedeniyle SMR’ler faaliyete geçmeden kapanıyor ve ticarileşemiyor. Dünya genelinde geliştirilmekte olan 70’ten fazla girişimin neredeyse hepsi tasarım aşamasında bulunuyor.
Raporun sonuç bölümünde, SMR’lerin iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir rol oynayabileceği ancak bunun için öncelikle şu sorunların çözülmesi gerektiği vurgulanıyor:
- Radyoaktif atık sorunu: SMR’lerin ürettiği radyoaktif atık sorununun uzun vadede nasıl çözüleceği konusunda henüz net bir çözüm bulunmuyor.
- Ekonomik rekabet gücü: SMR’lerin ekonomik olarak rüzgâr ve güneş gibi yenilenebilir enerji kaynaklarıyla rekabet edebilmesi için maliyetlerinin düşürülmesi gerekiyor.
- Ticarileşme: SMR’lerin ticari olarak işletilebilecek bir seviyeye gelmesi için inşaat sürelerinin kısaltılması ve maliyetlerin düşürülmesi gerekiyor.
Raporun sonuçları, SMR’lerin iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir potansiyele sahip olsa da, bu potansiyelin hayata geçirilebilmesi için henüz çok yol kat edilmesi gerektiğini gösteriyor.
