COVID-19, yalnızca solunum sistemini değil, aynı zamanda beyni de etkileyen bir hastalıktır. COVID-19’a yakalanan kişilerde hafıza kaybı, beyin sisi, dikkat dağınıklığı gibi bilişsel bozukluklar görülebilir.
Avustralyalı bilim insanları, COVID-19’un beyin üzerindeki erken yaşlanma etkisini tersine çevirmeyi başardı. Araştırmacılar, COVID-19’un neden olduğu yaşlanan beyin hücrelerini seçici olarak ortadan kaldıran dört ilaç geliştirdi.
Araştırma, Nature Aging dergisinde yayınlandı.
COVID-19’un Beyin Üzerindeki Etkisi
Araştırmacılar, COVID-19’un beyin üzerindeki etkisini incelemek için insan kök hücrelerinden geliştirilen sentetik beyin organoidlerini kullandı. Bu organoidler, insan beyninin yapısını ve işlevini taklit ediyor.
Araştırmacılar, COVID-19’un bu organoidlerde “zombi” veya yaşlanan hücrelerin sayısını artırdığını buldu. Bu hücreler, doku iltihabı ve dejenerasyonuyla bağlantılıdır ve potansiyel olarak hafıza kaybı ve beyin sisi gibi bilişsel bozukluklara da yol açabilir.
Yaşlanan Beyin Hücrelerini Ortadan Kaldıran İlaçlar
Araştırmacılar, bu yaşlanan hücreleri ortadan kaldırabilecek terapötik maddeler arıyordu. Bu amaçla, çok sayıda maddeyi taradılar ve dört ilacın başarılı olduğunu buldular.
Bu ilaçlar; navitoclax, ABT-737, fisetin ve dasatinib artı quercetin (D+Q) kombinasyonu.
Bu ilaçlar, beyin organoidlerinde yaşlanan hücrelerin sayısını azalttı ve hücresel işlevi iyileştirdi.
Fare Modelinde de Etkili
Araştırmacılar, bu ilaçların COVID-19 ile enfekte olmuş fare modelinde de etkili olduğunu buldular.
Farelere bu ilaçları veren araştırmacılar, farelerin bilişsel performansının iyileştiğini ve beyinlerindeki yaşlanan hücre sayısının azaldığını gözlemledi.
COVID-19 Tedavisinde Yeni Yollar
Bu araştırma, COVID-19 gibi viral enfeksiyonların neden olduğu akut enfeksiyon sonrası sendromların tedavisi için yeni yollar açıyor.
Araştırmacılar, bu ilaçların COVID-19’un neden olduğu bilişsel bozuklukları önlemeye veya tedavi etmeye yardımcı olabileceğini düşünüyor.
Diğer Beyin Hastalıklarına da Fayda Sağlayacak
Bu araştırmanın sonuçları, COVID-19’un ötesine geçerek Alzheimer araştırmalarına ve yaşlanmanın önemli bir faktör olduğu diğer nörodejeneratif hastalıklara da potansiyel olarak fayda sağlayacağı görüldü.
Araştırmacılar, bu ilaçların yaşlanmayla ilişkili bilişsel bozuklukları önlemeye veya tedavi etmeye yardımcı olabileceğini düşünüyor.
