Teknolojideki hızlı gelişim ve küresel gelişmeler, dünyada çip ihtiyacını giderek artırırken, Türkiye de bu alanda orta ve uzun vadeli uygulamalarla telekomünikasyondan bilişime, savunmadan otomotive kadar tüm ihtiyaçlarını yerli ve milli adımlarla karşılamayı kesinlikle hedefliyor. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından hazırlanan “Çip Endüstrisi ve Haberleşme Teknolojilerine Etkileri 2025” raporu, çip veya yarı iletken olarak adlandırılan elektronik devrelerin dünyanın en önemli ve stratejik sektörlerinden biri haline geldiğini açıkça ortaya koyuyor. Teknolojik yarışta öne geçmek isteyen ülkeler ve şirketler bu alana önemli yatırımlar yapıyor. Türkiye’nin bu vizyoner hamlesi, sadece ekonomik bir kalkınma değil, aynı zamanda ulusal güvenlik ve dijital egemenlik açısından da hayati bir adımdır. Bu yolculuk, geleceğin teknolojilerine yön verecek, yerli ve milli çözümlerle Türkiye’yi küresel bir güç haline getirecektir.
Artan Çip Talebi ve Türkiye’nin Stratejik Konumu
Son yıllarda savunma sanayisi, yapay zeka, artırılmış gerçeklik, nesnelerin interneti ve robotik teknolojiler gibi yoğun işlemci gücü gerektiren endüstrilerde yaşanan hızlı gelişmeler ve ilgili ürünlerin hızla piyasaya sürülmesi, çip talebini kesinlikle artırdı. Yarı iletken teknolojiler ve çip üretimi, telekomünikasyon, bilişim, sağlık, savunma ve otomotiv endüstrileri gibi alanlarda ilerlemeleri yönlendirerek küresel dijital ekonominin merkezine yerleşti. Türkiye’de de son yıllarda yüksek teknoloji konusundaki araştırma ve geliştirme faaliyetleriyle bu alanlardaki yatırımlara daha fazla pay ayırmaya başladı. Özellikle savunma sanayisinde yaşanan gelişmeler, yerli elektrikli otomobil üretimi, 4,5G ve ardından 5G mobil şebeke bileşenlerine yönelik yerli ve milli üretim, otomotiv üretimi gibi çip kullanımını artırıcı gelişmeler, Türkiye’de çip üretimi konusunun önemini net bir şekilde ortaya koyuyor.
Otomotiv sanayisi, ülkenin önemli üretim ve ihracat kalemlerinden birini oluşturuyor. İçten yanmalı otomobil, kamyon ve otobüs üretiminin yanı sıra yerli ve milli elektrikli otomobil markası Togg’un yatırımları ve yakın zamanda yabancı menşeli elektrikli otomotiv şirketlerinin ülkede yatırım planladıkları düşünüldüğünde, Türkiye’nin otomotiv alanındaki üretim ve ihracat kapasitesinin artması kesinlikle bekleniyor. Halihazırda bir otomobilde ortalama 1500 ila 3 bin civarında çip bulunduğu ve elektrikli otomobillerin yaygınlaşmasıyla ilerleyen yıllarda bu sayının daha da artması öngörülüyor. 2023 yılı verileriyle yaklaşık 1,5 milyon adet üretim yapan ve yeni yatırımlarla daha da iyi bir seviyeye gelebilecek olan otomotiv sektörünün ihtiyacının önemli bir kısmının yerli ve milli kaynaklarla karşılanması, çip sektörü için de önemli bir teşvik niteliği kesinlikle taşıyor. Bu durum, yerli çip üretiminin sadece teknolojik bir hedef olmaktan öte, ekonomik kalkınma için de kritik bir öneme sahip olduğunu gösteriyor.
Orta ve Uzun Vadeli Planlar ve Güvenli Üretim Vurgusu
Coğrafi olarak birçok ticaret yolunun üzerinde ve yakınında olmakla birlikte, dünyanın fiili olarak süren savaşlarının birçoğuna da çok yakın konumda olan Türkiye’nin, başta savunma sanayisi olmak üzere otomotiv ve tüketici elektroniği sektörleri için ihtiyaç duyduğu çipleri tedarik edebilmesi çeşitli gerekçelerle zora girebiliyor. Bu nedenle, Türkiye’nin önce kendi ihtiyacı olan boyutta, sonra da küresel pazardan anlamlı bir pay alabilecek şekilde çip tasarımı ve üretimi konularında orta ve uzun vadeli planlar yapması ve bu planlara uygun hareket etmesi gerektiği kesin olarak değerlendiriliyor. Bu stratejik yaklaşım, ülkenin teknolojik bağımsızlığını güvence altına almanın temelini oluşturuyor.
TÜBİTAK Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (BİLGEM) çatısı altında Ar-Ge ve ürün odaklı çalışmalarla milli platformlar için güvenli çip tasarım ve üretim altyapısı kurulmasının önemine kesinlikle vurgu yapılıyor. Bu tür çalışmaların, ileri teknolojili çiplerin yurt dışında üretilmesindeki riskler dikkate alındığında stratejik önemde olduğu ifade ediliyor. Riskleri azaltmak için ilgili üretim tesisleri de kurularak ülkede milli çip tasarımlarının güvenli şekilde üretildiğinden emin olunması önem taşıyor. Üniversitelerin araştırma laboratuvarlarıyla ister askeri ister sivil amaçlı şirketlerin mevcut ortaklık ve birlikteliklerinin ileriye taşınabilmesinin, 12. Kalkınma Planı ve bu plan çerçevesinde hazırlanan plan ve programlarda tanımlı eylem adımlarının ve tedbirlerin sıkı şekilde uygulanmasıyla mümkün olabileceği ve diğer ülkelerdeki teşvik mekanizmalarının hızlandırıcı etkide bulunabileceği kesinlikle vurgulanıyor. Çip tasarım ve üretim sürecinin yüksek derecede yetişmiş bilim insanı ve mühendis istihdamı gerektirdiği düşünüldüğünde, yapılacak planlamalarda bu konularda çalışanların desteklenmesi ve yetişmiş uzmanların ülke içinde çalışması için uygun ortamın hazırlanması gibi konuları da içermesinin uygun olacağı belirtiliyor. Bu, sadece teknolojik bir atılım değil, aynı zamanda insan kaynaklarına yapılan stratejik bir yatırım olarak karşımıza çıkıyor.
